De VIPP-programma’s (Versnellingsprogramma Informatie-uitwisseling Patiënt en Professional) zijn in 2016 opgezet door het Ministerie van VWS met als doel om de digitale informatie-uitwisseling in de zorg te verbeteren, vooral tussen zorgverleners en patiënten. Om de beoogde versnelling te realiseren is een subsidieregeling door VWS opgezet. Tot eind 2024 is er meer dan EUR 500 miljoen aan subsidies verstrekt. De belangrijkste doelstellingen van VIPP zijn geweest:
- Patiënten toegang geven tot hun medische gegevens via een Persoonlijke Gezondheidsomgeving (PGO).
- Verbeteren van gegevensuitwisseling tussen zorgverleners om efficiëntere en betere zorg mogelijk te maken.
- Stimuleren van standaardisatie en interoperabiliteit in de zorgsector.
Om aanspraak te maken op een subsidie moesten zorgorganisaties een aanvraag indienen waarbij er kon worden ingeschreven op verschillende modules met elk eigen resultaatsdoelstellingen. Het vertrekken en verkrijgen van de subsidies is niet vrijblijvend geweest. Bij de meeste VIPP-programma’s dienden er verplichte eindtoetsen (audits) te worden uitgevoerd.
De afgelopen jaren hebben wij als WeDoTrust bij meer dan 125 zorgorganisaties in Nederland (ziekenhuizen, klinieken, GGZ en VVT-instellingen) ruim 325 VIPP eindtoetsen (audits) uitgevoerd. Juist omdat het gaat om publieke gelden hebben wij ons ook verplicht gevoeld onze ervaring, beschouwing en evaluatie te delen. Het resultaat van onze analyse is nu voor iedereen beschikbaar waarbij onze belangrijkste conclusie is:
”De VIPP-programma’s zijn succesvol gebleken als versneller van de implementatie van nationale standaarden voor gegevensuitwisseling in de zorg. Echter verandering, vereenvoudiging en regie gericht op de praktijk is noodzakelijk wil Nederland ontsnappen uit de techniek!
Conclusies en leerpunten voor de toekomst
1. De beweging die met VIPP is ingezet is onomkeerbaar en tevens noodzakelijk geweest om de status quo die na het wegstemmen van het landelijke EPD in 2011 is ontstaan na vele jaren te doorbreken.
2. De harde realiteit is dat beter niet betekent dat het nu goed gaat. De uitvoering van de VIPP-programma’s zijn (te) technisch ingestoken en sterk gericht geweest op het voldoen aan de gestelde normen en het behouden van subsidies.
Leerpunt A: Verleg drastisch de focus van de techniek naar de praktijk. Het gaat slechts om 10% techniek en 90% om het doorvoeren en in de praktijk brengen van de verandering incl. bouwen aan vertrouwen.
3. De organisatie van de VIPP-programma’s kende sterke en zwakke punten. Sterk is de keuze geweest voor de samenwerking en het faciliteren vanuit de afzonderlijke branche-organisaties NVZ, ActiZ, Nederlandse GGZ, etc. Een groot gemis in de governance is echter de overall-regie geweest.
Leerpunt B: Versterk de overall-regie vanuit VWS, de samenwerking met de brancheorganisaties en zet in op de regio’s (praktijk).
4. Het informatiestelsel is door de jaren heen onwerkbaar complex geworden. Er is een informatiestelsel ontstaan die zo ingewikkeld is geworden dat Nederland technisch en organisatorisch vast gaat lopen.
Leerpunt C: Keep It Simple Stupid (KISS), verzin als land niet alles zelf! Ga terug naar de basis, eenvoud en sluit echt aan op internationale standaarden.
5. De doelen tijdens de ‘wedstrijd’ zijn door VWS verlaagd. Door VWS zijn tijdens de uitvoering van de regelingen de afgesproken resultaatsdoelstellingen meerdere keren op een erg laat moment verlaagd. De drempel om te voldoen aan VIPP werd naar het einde toe steeds lager en de kans op het behoud van de subsidie daarmee groter.
Leerpunt D: Als het noodzakelijk is de regels aan te passen doe dit tijdig, communiceer helder en blijf de focus houden op het einddoel.Leerpunt E: Heroverweeg de positie en rol van ‘het PGO’ in het gezondheidinformatie-stelsel.
6. Verzuimd is om in VIPP de focus te leggen op data-kwaliteit. Niet de gegevensuitwisseling (databeschikbaarheid) maar juist het gebrek aan datakwaliteit kwam veelvuldig naar voren in de door ons uitgevoerde audits. Stop met rondpompen data is een veel gehoord punt in de audits.
Leerpunt F: Verleg de focus naar datakwaliteit en relevantie voor het zorproces en maak meer gebruik van te bevragen basisbronnen.
7. De gegevens die (verplicht) moesten worden uitgewisseld zijn deels niet relevant, deels onvolledig en moeilijk te begrijpen voor zorgprofessionals en patiënten. De initiële VIPP-slogan uit 2016 ‘’Als je over je data kan beschikken heb je regie over je gezondheid’’ gaat in de praktijk niet op. Meer data en gegevensuitwisseling leidt niet tot meer regie!
Leerpunt G: Leg de nadruk op een betere en meer behandelgerelateerde weergave.Leerpunt H: Doorgrond de daadwerkelijke (praktische) consequenties van keuzes die in het informatiestelsel zijn gemaakt.
8. Met de afronding van VIPP ontstaat een knelpunt door gebrek aan (structurele) financiering en bemensing. De meeste zorgorganisaties zijn goed geweest in het binnenhalen van landelijke VIPP-subsidies. Wij zien dat na afronding van de laatste eindtoets de opgebouwde projectorganisaties zijn ontmanteld incl. de betrokken mensen. Kennis gaat op dit moment verloren.
Leerpunt I: Zorg voor een structurele financiering en focus daarbij op opschaling.
9. De (commerciële) belangen van (zorg) IT-leveranciers zijn groot waarbij de toekomstrichting en regierol vanuit VWS diffuus is geweest. Leveranciers hebben allen actief meegewerkt aan de invoering van VIPP. Echter, ze zijn verschillend omgegaan met de mate waarin zij hun producten hebben aangepast aan de vereisten. Zorgorganisaties en ook VWS zijn niet in staat geweest om IT-leveranciers op een uniforme wijze te dwingen zich te conformeren aan de VIPP-vereisten incl. blijvende naleving. VWS is bezig de regierol te versterken.
Leerpunt J: VWS wees terughoudend met het tegelijkertijd optreden als beleidsmaker, opdrachtgever, ontwikkelaar, beheerder en marktpartij.
Via deze bijgesloten link kunt u de gehele rapportage downloaden waarin de bevindingen en leerpunten in meer detail zijn uitgewerkt, en vooruitkijken centraal staat.
Als u meer wilt weten neem contact op met Hans Donkers (hansdonkers@wedotrust.nl, 0653754323) of Jan de Boer (jandeboer@wedotrust.nl, 0651546750)
